Maar je kan natuurlijk gewoon in standje fight flight freeze belanden...
Fight, flight en freeze zijn universele reacties op gevaar. Dat doen dieren en mensen en ons vechten vluchten en verstoppen maakt ons leven er niet beter op.
Voorbeelden van fight zijn conflicten tussen landen, conflicten op het werk of ruzie thuis. Voorbeelden van flight zijn vluchten van een oorlog of om economische redenen. Vluchten kan je ook in
verslavingen als gamen, seks, drank en drugs. Bij verstoppen sta je als aan de grond genageld. Mensen die verstoppen weten het niet meer. Ze komen hun bed niet meer uit. Een burn-out.
Unsplash:Tim Gouw
Wat is stress
Een tijger op ons pad, gevaar dus voelen we stress. Stress is dus een waarschuwingssignaal voor gevaar. Waar rook is, is vuur. Waar stress is, is een gevaar. Na de stress volgt altijd een vorm van fight flight freeze. Stress wordt veroorzaakt door gevaren op ons werk, thuis of onderweg. Wat we precies als een gevaar zien verschilt per persoon. Waar de één voor een spin op de vlucht gaat slaat de ander hem dood en weer een ander pakt de spin en brengt hem ergens anders heen. Diegene die niet bang is voor spinnen kan wel pleinvrees hebben. Hij zal op de vlucht gaan voor een plein. Onze stress is dus persoonlijk.
Waarom werkt stressmanagement niet?
Als je stress probeert te beheersen zonder iets aan het gevaar te doen ben je aan het dweilen met de kraan open. Natuurlijk kan je aan de slag met ademhalingsoefeningen , mindfulness medicijnen zijn uiteindelijk kansloos. Alleen wanneer je het gevaar weghaalt zal de stress ons lichaam weer verlaten. Wanneer je het gevaar laat bestaan blijft ook de stress bestaan. Stress wordt chronisch bij chronisch gevaar. Chronische stress heeft vernietigende gevolgen!
Wat zijn de gevolgen van chronische stress?
Gevaar is de bron van stress en de fight flight freeze respons. Fight flight freeze maakt gebruik van opgebouwde reserves in het lichaam. Dit is de reden waarom
vrouwen opeens auto's kunnen optillen als hun baby eronder ligt. Maar als diezelfde vrouw een auto moet optillen om een lekke band te verwisselen dan lukt het haar niet. Bij aanhoudend gevaar
raken de reserves van je lichaam uitgeput.
Waar bij kortstondig gevaar de fight flight freeze respons succesvol is, werkt het beschermingsmechanisme bij aanhoudend gevaar niet. De gevolgen van chronische stress zijn desastreus. Hieronder
een incompleet overzicht van wat stress met het lichaam doet.
• Hartkloppingen, verhoogde hartslag en bloeddruk.
• Hyperventilatie, benauwdheid en kortademig.
• Pijn in je buik, maag- en darmklachten.
• Slaapstoornissen.
• Paniekaanvallen of piekeren.
• Spanning in het lichaam.
• Spierpijn in armen en benen.
• Rugklachten schouders en onderrug.
• Fysieke en mentale uitputting.
• Huiduitslag.
• Geheugen en concentratieproblemen.
• Opvliegers (hevige emotionele reacties).
• Koud afstandelijk.
• Depressief voelen.
Stresswetenschapper Robert Sapolski vertelt in een vermakelijke lezing over de gevolgen van stress "Sustained or repeated stress can disrupt our bodies in
seemingly endless ways. Neurons in the parts of the brain relating to learning, memory and judgment don't function as well under stress. "
Als toevoeging aan de bovenstaande lijst noemt Sapolski nog diabetes, stress bij kinderen kan ervoor zorgen dat ze stoppen met groeien, stress ondermijnt het immuunsysteem waardoor je veel vatbaarder wordt voor infecties en als dat allemaal nog niet erg genoeg is worden vrouwen onvruchtbaar doordat de menstruatiecyclus verstoord is en mannen krijgen 'm' niet meer omhoog door stress.
Alexander Kaunas
Maar je hoeft geen stress wetenschapper te zijn, of boeken te lezen om te weten dat stress niet gezond is. Wanneer angstzweet je onder je oksels staat, je hartslag veel te hoog is en je ademhaling veel te snel gaat om goed zuurstof binnen te krijgen dan voelt je dat er iets niet klopt. Wanneer je aanhoudend maagzuur, lucht in je buik of een te snelle of te langzame stoelgang hebt weet je hoe je lichaam daaronder lijdt. On lichaam is niet tegen constante stress opgewassen. Aan chronisch gevaar en stress zal het lichaam uiteindelijk bezwijken.
Wat zijn de korte termijn gevolgen van fight flight freeze?
- Fight heeft tot gevolg dat je vijanden maakt. Vechten zorgt uiteindelijk voor meer gevaar en meer stress.
- Flight zorgt ervoor dat je huis en haard achterlaat. Vluchter ontbreekt het aan een thuis en daarmee ook aan een thuisvoordeel.
- Freeze zorgt voor stilstand. Stilstaand water wordt rot. Dat geld ook voor je lichaam en je relaties.
Wat zijn de lange termijn gevolgen van fight flight freeze?
Stress is het alarm van het lichaam voor gevaar. Zonder stress zouden we niet weten dat we in gevaar zijn en zouden we niet overleven. We zouden namelijk niet in
actie komen.
Stress start ons beschermingsmechanisme op. Wanneer onze behoeften in gevaar komen slaat onze waakhond alarm. Abraham Maslow heeft globaal de menselijke behoeften vormgegeven in een
piramide.
De belangrijkste behoeften staan onderaan. Wanneer een behoefte vervuld wordt verschuift onze aandacht naar de behoefte hoger.
Bij een fight is er een winnaar en een verliezer. De winnaar krijgt door zijn succes het idee dat het conflict aangaan een goede keuze was. Zijn geloof dat het
fight als een succesvolle strategie is zal toenemen. In een toekomstige gelijksoortige zal de waakhond in weer voor fight kiezen. Het winnen van een conflict leidt dus tot meer conflict. Doordat
de winnaar de volgende keer weer tot de aanval over zal gaan is dat voor zijn omgeving onveilig. En dus leidt succes van fight tot meer gevaar en minder veiligheid.
Voor de verliezer van het conflict is fight geen succes gebleken. De verliezer zijn zelfvertrouwen krijgt een opdonder. De verliezer zal in een toekomstige gelijksoortige situatie minder snel voor fight kiezen en eerder voor flight. De verliezer trekt zich terug. De verliezer zal niet meer opkomen voor zijn mening en standpunten. De verliezer verliest betrokkenheid. Disengagment is het gevolg van verlies.
Karina Tess
Winst leidt tot meer conflict en verlies leidt tot meer flight. En dus is uiteindelijk iedereen een verliezer.
Succesvolle flight draagt bij aan een sterker geloof dat vluchten een goede strategie is. Daardoor zal iemand de volgende keer weer flight kiezen. Een mislukte vlucht leidt tot freeze.
Hoe doe je aan stresspreventie?
Je kan stress en fight flight freeze voorkomen door het gevaar weg te halen. Dat klinkt heel simpel maar is in de praktijk vrij moeilijk. Het gaat namlijk niet om echt gevaar maar om gevaar in ons hoofd. Of beter gezegd het gevaar in de bril waarmee we naar de wereld kijken. Iemand die spinnen als een gevaar in zijn bril heeft ziet echt een levensgroot gevaar. Hetzelfde gaat op voor iemand met pleinvrees.
Om je bril schoon te poetsen van gevaar heb ik een systeem ontwikkelt. Een superbrillendoekje. Wanneer je dit doekje gebruikt vervalt het gevaar, de stress en fight, flight freeze. Er is geen reden meer voor stress vechten vluchten en verstoppen. Het leven wordt in één keer een heel stuk leuker. Je lichaam raakt gezonder, je relaties worden beter en je carrière gaat als een raket omhoog. Met een schone bril kan je veel meer van het leven genieten en als er dan een keertje echt gevaar is dan kan je het tenminste ook zien. En dan doet ons overlevingingsmechanisme met stress en fight flight freeze volautomatisch zijn werk.