Spijt. Wat een akelige emotie is dat toch. Vooral omdat het zo beklíjft. Laatst hoorde ik iemand vertellen over de keer dat ze op de basisschool onaardig deed tegen een ander kind, en hoe ze daar twintig jaar later nog steeds spijt van had. Oh, wat kon ik me dat voorstellen!
Iets ongelukkigs dat je hebt gezegd, die keer dat je onaardig was – daar kun je inderdaad jaren later nog steeds met wroeging aan terugdenken. Toch zijn dat nog niet de ergste vormen van spijt. Want hoe vervelend ook, je kunt jezelf altijd troosten met de gedachte dat je er wat van hebt geleerd. Dat iedereen wel eens de mist in gaat. Dat je het voortaan anders doet – dat je er uiteindelijk een beter mens van wordt – de persoon die je graag zou willen zijn.
Het is wat anders bij keuzes in je leven waar je eigenlijk niet kunt overzien wat de gevolgen zijn. De studie die je kiest, de partner, de baan, wel of geen kinderen, wel of niet scheiden, de plek waar je gaat wonen – je zou willen dat er bij de verschillende opties een bijsluiter zat, zoals bij financiële producten. ‘Bij deze keuze is de kans op spijt klein/groot/aanzienlijk’.
Zo’n bijsluiter is er niet, maar bij belangrijke beslissingen waarin je je verlamd voelt door angst voor spijt, kan het geen kwaad nog even het lijstje tevoorschijn te halen van dingen waar mensen aan het eind van hun leven écht spijt van zeggen te hebben.
Waar hebben mensen écht spijt van?
De Australische Bronnie Ware, die jarenlang in een hospice werkte en daar gesprekken voerde met mensen in het laatste stadium van hun leven, publiceerde een paar jaar terug daarover het boek ‘Als ik het leven over mocht doen’. Dit waren de vijf ‘had ik maar’s’ die op het sterfbed telkens terugkwamen.
1. Was ik maar trouw gebleven aan mezelf, in plaats van te doen wat anderen van me verwachtten.
2. Had ik maar niet zo hard gewerkt, dan had ik meer tijd gehad voor mijn gezin en andere geliefden.
3. Had ik mijn emoties en gevoelens maar meer durven laten zien.
4. Had ik maar contact gehouden met mijn vrienden en meer tijd met ze doorgebracht.
5. Had ik mezelf maar wat vaker toegestaan gelukkig te zijn.
Over elk van die dingen om spijt van te hebben, zou je opnieuw een boek kunnen schrijven. Doen we hier niet. Maar het lijstje is wel handig om in je achterhoofd te houden bij beslissingen waar je nu niet uitkomt, omdat je bang bent voor spijt achteraf.
Je kunt er namelijk wel de voors en tegens wat gemakkelijker tegen elkaar mee afwegen. Bijvoorbeeld: kies niet wat ánderen goed vinden, maar wat past bij jóu. Kies niet om economische redenen, maar waar je gelukkig van wordt. Kies het pad waar je de held wordt van je eigen leven.
Achteraf is het gemakkelijk praten
Een beetje mildheid kan bij dit onderwerp trouwens ook geen kwaad. Achteraf is het gemakkelijk praten. Met terugwerkende kracht kun je het hele landschap van je leven overzien. Je ziet dan ook waar je andere wegen had kunnen nemen, waar je hebt staan treuzelen, terwijl het een eind verderop, voorbij het diepe dal, véél leuker was. Je ziet wat verkeerd uitpakte, en hoe je dat had kunnen voorkomen door een ander pad te kiezen.
Maar op het moment zelf heb je dat overzicht niet. Een zo goed mogelijk besluit nemen op het moment zelf, en daar achteraf jezelf geen verwijten over maken – dat is de kunst.
En ook accepteren dat het vaak onmogelijk is om echt te overzien waar keuzes toe leiden. Dan moet je de sprong gewoon wagen en maar zien hoe het uitpakt. Dat je dan af en toe achteraf gezien de verkeerde beslissing nam – soit. Je neemt in je leven zóveel besluiten, het zou heel raar zijn als je nergens spijt van had.
Eigenlijk maakt het niet zoveel uit
En een troost: uiteindelijk zijn al die ‘grote’ besluiten achteraf gezien misschien niet eens zo belangrijk. En of je er al dan niet spijt van krijgt? Zelfs dat maakt niet zo heel veel uit.
De dingen die kennelijk belangrijker zijn, gaan niet over wat de uitkomst is van praktische beslissingen. Jezelf toestemming geven gelukkig te zijn, je gevoelens durven tonen, even afstand nemen van alles wat móet, en tijd vrijmaken voor je vrienden en geliefden – dat kan altijd, ongeacht die grote besluiten.
En dan heb je in elk geval genoeg in je leven waar je achteraf, zeker weten, géén spijt van krijgt.
Lezen
Bronnie Ware, ‘Als ik het leven over mocht doen’ (A.W. Bruna/Lev. Boeken).
Bron: foto unsplash: Christian Newman/ tekst auteur onbekend mag zich melden, volgt er
naamsvermelding