Als 16-jarige gevangene danst Edith Eger in Auschwitz voor dr. Josef Mengele, de beruchte engel des doods. Op haar 91e is de schrijfster van bestseller 'De keuze' vrijer dan ooit. Ondanks alle gruwelheden. Aan Eva verklapt ze haar geheim: ‘Je kunt ervoor kiezen om vrij te zijn’.
In mei 1945 wordt Edith meer dood dan levend tussen een stapel lijken gevonden door een van de bevrijders. Ze weegt slechts 32 kilo, haar rug is gebroken, ze heeft buiktyfus, longontsteking, pleuritis en een levensgroot trauma. Ze kwam er bovenop, maar was nooit echt vrij. Jarenlang hield ze haar duistere verleden opgesloten. “Maar”, zegt ze, “vrijheid betekent dat we de moed verzamelen om de gevangenis af te breken, steen voor steen.” In en door Auschwitz leerde Edith Eger vele wijze levenslessen:
foto: Unsplash Jeremy Zero
Niemand kan jou een slachtoffer maken, dat kun je alleen zelf
Lijden is universeel, maar het slachtofferschap is optioneel. Er is een verschil tussen ‘een slachtoffer worden’ en ‘de slachtofferrol’, die van binnenuit komt. Niemand kan van jou een slachtoffer maken, dat kun je alleen zelf, door ervoor te kiezen om vast te houden aan je slachtofferrol. Het is gemakkelijker om iemand verantwoordelijk te houden voor je pijn in plaats van zelf de verantwoordelijkheid te nemen en een einde aan je slachtofferschap te maken. We kunnen niet ons hele leven lang in iemands schaduw blijven hangen en vervolgens klagen dat we nooit de zon zien.
2. NIEMAND KAN JE GEDACHTEN VAN JE AFPAKKEN
In de trein richting Auschwitz zei Ediths moeder: “We weten niet waar we naartoe gaan, maar onthoud dat niemand dat wat je in je eigen gedachten hebt van je kan afpakken”. In Auschwitz hield Edith dan ook vast aan haar mantra: ‘als ik vandaag overleef, dan zal ik morgen vrij zijn’. Zo hield ze hoop in de hopeloosheid. Terwijl iedereen continu zei dat ze nooit levend uit het dodenkamp zou komen, ontwikkelde Edith haar innerlijke stem, die een ander verhaal vertelde.
3. GOD HEEFT NIET DE LEIDING OVER GRUWELHEDEN
Ediths zus Magda - en velen met haar - kon niet meer geloven in een God die dit liet gebeuren. Maar Edith zag dat het niet God was die de leiding had over de concentratiekampen. Dat hadden de mensen.
Er is geen andere jij. Dus wees jezelf
4. ER IS GEEN ANDERE JIJ
In Auschwitz had Edith elke dag iets om voor te vechten. Als ze na de oorlog doodziek beseft dat ze haar vriendje Eric en haar ouders nooit meer zal zien, wil ze niet meer leven. Maar God had een plan en een plek voor Edith. Om niet alleen zichzelf, maar ook anderen te helpen om geen slachtoffers, maar overlevers te zijn. God heeft voor ons allemaal een plan en een plek. Jij bent uniek, er is geen andere jij. Dus wees jezelf.
5. WE ROUWEN NIET OM WAT ER IS GEBEURD, MAAR OM WAT ER NÍÉT IS GEBEURD
Na haar dochter, wordt ook Ediths kleindochter ballerina: drie generaties ballerina's. Edith kocht het beste van het beste voor haar kleindochter en huilde. Niet omdat haar kleindochter danste, maar omdat het dansen háár was ontnomen. Als we rouwen, is dat niet om wat er is gebeurd, maar om wat er niet is gebeurd.
6. NIET WAT ERUIT KOMT MAAKT ONS KAPOT, MAAR WAT ERIN BLIJFT ZITTEN
Pas jaren na de oorlog wordt Edith razend. Ze was bang voor dat gevoel, bang om te zien hoe kapot ze was, bang dat ze een monster zou worden. Samen met haar therapeut gaat Edith toch de strijd aan. Geesten uit het verleden die al meer dan dertig jaar het zwijgen waren opgelegd, schreeuwde ze er letterlijk uit. Ze begreep dat gevoelens, hoe krachtig ook, niet dodelijk zijn. Het onderdrukken van gevoelens zorgt er alleen maar voor dat het moeilijker is om ze te laten gaan. Zelfexpressie is het tegenovergestelde van een depressie.
foto Unsplash: george-pagan
Ik wil dat je mijn verhaal leest en denkt: als zij het kan, kan ik het ook!
7. ZONDER DE WOEDE TE DOORLEVEN, KUN JE NIET VERGEVEN
Er is geen heling of vergeving mogelijk zonder eerst de woede te doorleven. Woede of wraak bevredigen maar kort. Vergeving is een geschenk aan jezelf. Je geeft jezelf permissie om je te bevrijden van de woede en de last van het verleden.
‘Ik wil dat je mijn verhaal leest en denkt: als zij het kan, kan ik het ook!’
8. NIEMAND KAN JOU AFWIJZEN, BEHALVE JIJZELF
Edith Eger kampt jarenlang met een schuldgevoel: waarom overleefde zij wel? Daarnaast leeft ze met het idee dat zij haar moeder ter dood had veroordeeld. Josef Mengele stelde Edith namelijk de vraag of het haar moeder of zus was. Ze antwoordde ‘moeder’, terwijl het woord ‘zus’ haar leven had kunnen redden, omdat ze dan bij de jongere vrouwen had mogen blijven. Zelfacceptatie is het moeilijkste onderdeel van genezing. Stop met ‘wat als’-vragen. Pas door jezelf te vergeven kun je jezelf bevrijden.
9. DE ENE PIJN IS NIET ERGER DAN DE ANDERE
“Mijn pijn is niet erger dan jouw pijn”, zegt Edith Eger. Ze wil niet dat je haar verhaal leest en denkt dat jouw lijden minder belangrijk is. Ze wil dat je haar verhaal leest en denkt: ‘Als zij het kan, kan ik het ook’.
10. JE HEBT ALTIJD EEN KEUZE
Besteed je aandacht aan wat je hebt verloren of aan wat je nog hebt? Je kunt verbitterd raken door je verdriet en angst. Vijandig. Verlamd. Het boek De zin van het bestaan van Viktor Frankl was een eyeopener voor Edith. Frankl schrijft: ‘Alles kan van iemand worden afgenomen, behalve één ding, de laatste van de menselijke vrijheden, en dat is dat iemand in alle gegeven omstandigheden kan kiezen welke houding hij aanneemt'.
Elke moment is een keuze. Edith: “Mijn lieve schat, je kunt ervoor kiezen om vrij te zijn.”
foto Unsplash: steve-harrris
bron: Het complete artikel over Edith Eger las je in Eva magazine.